प्रेम कहाणी !
ती येणार हे त्याला माहीत होतं. मैलो मैली प्रवास करून शेवटी ती त्याच्या जवळच येणार होती. अमाप अडथळे आले, तरी ती त्यावर मात करून त्याच्या जवळ येते आणि तो अनंता पर्यंत तिची वाट बघत राहतो. अखेरीस ती येते परंतु त्याची भेट घेतल्यावर नाहीशी होते.... झिरपून जाते. समुद्र किनारी घडलेली ही त्या लाटेची त्या किनार्याशी जुडलेली हि प्रेम कहाणी. काही क्षणा साठी का असेना, ती उसळती लाट सगळ्या अडथळ्यांवर मात करून मैलो प्रवास करते ते फक्त त्या क्षणिक आनंदा साठी ... त्या अमृतुल्य भेटी साठी !!! किती निस्वार्थी आणि पवित्र प्रेम आहे त्या लाटेचे त्या किनार्याशी. तो किनारा सुद्धा त्या लाटेची वाट अनंता पर्यंत पाहत राहतो. त्या उसळत्या लाटेचा शेवट त्या किनार्याच्या प्रेमाच्या कुशीत जाऊनच होतो जणू तिला मोक्ष त्याच्या भेटीतूनच प्राप्त होणार आहे.
समुद्र काठी त्या लाटेकडे पाहत असताना हि विचारांची लाट माझ्या मनात येऊन आदळत होती. त्यात समुद्राची लाट येत होती आणि सवाई प्रमाणे झीरपून जात होती. निसर्ग क्षणा क्षणाला आपल्याला आपल्या आयुष्याची कहाणी दर्शवतो असे वाटायला लागले. त्या लाटेला कसलीच अपेक्षा नसते त्या किनाऱ्या कढून. केवळ त्याची भेट घडावी म्हणून तिचा जीवतोड प्रयत्न असतो. काय हाशील होत असेल तिला तिच्या जीवाचा असा त्याग करून? ह्याला प्रेम असे म्हणता येईल का ?
जिथे बघावं तिथे प्रेमाची जणू लाटच आलेली दिसते. एक करतो म्हणून दुसरा. बऱ्याच मित्र मैत्रिणींना ह्या प्रेम प्रकरणात अडकलेले पाहिले आहे. तो अनुभव जणू कमी होता कि माझ्या कामाच्या संधर्भात सुद्धा असे दावेदार येत असतात. प्रेमाच्या गोष्टी बऱ्याच केल्या जातात परंतु प्रेमाचा अर्थ माहिती असतो तरी कि नाही ह्यावर शंका येते. शंका कशाला... नाहीच असे ठामपणे म्हटलं तरी ते चुकीचे ठरणार नाही.
हल्ली शाळेतली मुलं सुद्धा गर्ल फ्रेंड / बॉय फ्रेंड च्या गोष्टी करताना पाहून त्रास होतो कि हल्ली एका पवित्र नात्याला अतिशय किरकोळपणे संबोधले जाते. हे सुद्धा पाहिले जाते कि कॉलेज मधील मुलांना गर्ल फ्रेंड असणं म्हणजे जणू एक प्रकारचा ' award display' असतो आणि मुलीं साठी बॉय फ्रेंड असणं म्हणजे आपण किती 'attractive' आणि 'desirable' आहोत ह्याची पावती. हे प्रेम नसून शारीरिक आकर्षण आहे हे त्या वयात ते स्वीकारू शकत नाहीत आणि हे सत्य कबूलही करत नाहीत कारण भावनां पेक्षा शारीरिक आकर्षण जास्त आकर्षित वाटतं. ह्यात प्रेम कुठेतरी लुप्त झालेले दिसते कारण जर ते केवळ भावनात्मक प्रेम असतं तर शारीरिक आकर्षणाकडे दुर्लक्ष करून सुद्धा प्रेम दर्शवता आले असते.ह्याच शारीरिक आकर्षणाला प्रेमाची खोटी उपमा दिली जाते परंतु खरा प्रेम कशाला म्हणतात हे त्यांना कधी कळत सुद्धा नाही.
केवळ एकमेकांना पाहून आपण एकमेकान साठी बनले आहोत अशी धारणा केली जाते ह्याला शारीरिक आकर्षण म्हणावे कि प्रेमात पाडण्याचे विलक्षण आकर्षण. त्या वयात आपली एखादी गर्ल फ्रेंड / बॉय फ्रेंड असणं हेच त्यांच्या साठी एक मोठा पराक्रम केल्या प्रमाणे आहे. परंतु त्या व्यक्तीची ओळख झाल्यावर कळून चुकतं कि आपण एकेमेकां साठी बनलो नाही आहोत. तो पर्यंत प्रेमी आपल्या जागा बदलून नवीन प्रेमाच्या शोधात जातात परंतु आधीच्या अनुभवा पासून वेगळे असे काहीच नसते. काही ह्याच आकर्षणाला प्रेम समजून लग्न बंधनात सुद्धा बांधले जातात परंतु 'प्रेम' कशाला म्हणतात ह्या सत्य पासून ते आयुष्यभर वंचित राहतात.
आपल्याला बरीच माणसे आवडत असतात परंतु आपण सगळ्यांवर प्रेम नाही करू शकत. 'प्रेम' हा शब्द किती सहज आणि किरकोळ पणे वापरला जातो कि त्याचे पावित्र्य नाहीसे झाले आहे. प्रेम दर्शवण्या साठी भावतीक लेन -देन करण्याची अजिबात आवश्यकता नसते हे कोणी का नाही जाणले? कुणासाठी निस्वार्थीपणे वाट्टेल ते करण्याची तयारी आणि त्या व्यक्ती साठी कायम चांगलेच इचछीले हेच प्रेमाचे प्रतीक नाही का?
खऱ्या प्रेमाची परिभाषा कोणाला आत्मसात करताच आलेली नाही असे वाटते. खरे प्रेम हे कधीच येवदे निथळ नसते आणि ते कोणत्याही कारणास्तव बदलत नाही. मुख्यतः प्रथम दर्शनी जे प्रेमात पाडण्याचे स्वतःला आश्वासन देतात तेच मुळात चुकीचे आहे असे मला वाटते कारण एखादी व्यक्ती आपल्याला प्रथम दर्शनी आवडू शकते परंतु प्रेमात पडायला त्या व्यक्तीला कितीसे ओळखत असतील? भरपूर भांडल्यावर, ओळख पूर्णतः पटल्यावर, त्या व्यक्तीतले सगळे दोष जाणून सुद्धा त्या दोषांसकट त्या व्यक्तीवर तेवढेच प्रेम करावेसे वाटत असेल तर ते प्रेम म्हणू शकतो नाही का?
सगळ्यात महत्वाची गोष्ट म्हणजे प्रेम कोणत्याही अटीवर नसावं. कोणावर प्रेम केले म्हणजे त्यांनी सुद्धा आपल्यावर प्रेम करावं असा हट्ट का ? ह्याला प्रेम म्हणूच शकत नाही. हा व्यापार झाला नाही का? एक हाथ ले दुसरे हाथ दे !!! तू माझ्यावर प्रेम केलस म्हणून मी तुझ्यावर प्रेम करिन हा विचारच मुळात दर्शवतो कि ह्याला प्रेम म्हणत नाही. मग 'प्रेम' कशाला म्हणतात? कोणी आपल्या साठी काहीही करावे अशी अपेक्षा नसताना त्या व्यक्तीसाठी निस्वार्थीपणे वाट्टेल ते करण्याची उच्च असणे म्हणजेच 'निर्मळ प्रेम', नाही का?
प्रेमाची परिभाषा खूप कठीण आहे आणि प्रत्येक जण आपापला अनुभव त्याला जोडतो. जसा अर्थ लावावा तसा लागतो. प्रेमाची पावती मात्र केवळ प्रेम अनुभवणारा देऊ शकतो, प्रेम करणारा नाही. जो निर्मल प्रेम करतो त्याला केवळ देणे माहिती असते... तो हिशोभ मांडत नाही. ते प्रेम समोरच्याने अनुभवलेच नाही म्हणजे त्या प्रेमात तरी कमी असेल किंव्हा त्या व्यक्तीने जाणून बुजून आपल्या डोळ्यावर पट्टी बांधली असावी. त्यामुळे देणाऱ्या पेक्षा स्वीकार करणाऱ्याला कळू शकते प्रेमाची परिभाषा.
प्रेम म्हणजे केवळ आपले सर्वस्व देत राहणे आणि परतफेडीची अपेक्षा ना बाळगणे. जेव्हा प्रेम निर्मल असतं तेव्हा असे आढळून येते कि एक व्यक्ती दुसऱ्या पेक्षा खूप अधिक प्रेम करते. ह्या प्रेमाला कसलाही आधार लागत नाही, केवळ सोबत लागते. त्याला केवळ त्या एका व्यक्तीची सोबत लागते ज्या मुले तो कोणत्याही अडथळ्यांना धैर्याने समोरे जाऊ शकतो. ह्या क्षणी मला कवी चंद्रशेखर गोखलेंची एक चारोळी आठवली, सी. जि. म्हणतात, " तू सोबत असलीस कि मला माझा हि आधार लागत नाही. तू फक्त सोबत रहा, मी दुसरे काही मागत नाही."
आधार आहे आता केवळ आठवणींचा. त्या समुद्राकडे पाहता पाहता अश्या विचारांच्या लाटा येऊन गेल्या आणि मी त्या किनाऱ्या पाशी येणाऱ्या लाटांकडे तेवढ्याच प्रेमाने पाहत होते. आठवणींचा समुद्र माझ्या मनात साठला होता. मनातल्या आठवणीं सारख्या त्या लाटा येऊन त्या किनाऱ्यावरच्या वाळूच्या भावना जागृत करत होत्या. जिथे भावना तिथे आठवणी असणारच. किनारा त्या लाटेच्या आठवणी घेऊन अनंता पर्यंत तिथेच राहिला आहे कारण आता तिच्या (लाटांच्या) आठवणींतून सुटका नाही, मी आपले माझ्या आठवणींचे गाठोडे बांधले आणि त्या किनार्याच्या वाळूतून चालत घरी यायला निघाले. तिथली वाळू पायाला चिकटत होती, ती हाताने झाडून काढताना स्वतःचा हाथ आवरला.त्या लाटेची आणि त्या किनाऱ्याची भेट माझ्या पायाला एका स्मरणात जतन केलेल्या वस्तू सारखी चिकटली होती. मला त्या समुद्र किनार्याच्या आणि लाटेच्या प्रेम कथेत रंगून जायची इच्छा झाली आणि त्यांच्या गोड़ भेटीतले प्रेम मनात घेऊन निघाले.
